Το Βήμα
30 Ιουνίου 2013
Μεταφράζοντας πρόσφατα ένα βιβλίο που διαδραματίζεται κατά μεγάλο μέρος στην Τσεχοσλοβακία, είδα να γίνεται λόγος για τη δίκη της Μιλάντα Χοράκοβα. Το όνομα κάτι μου θύμιζε, πιθανότατα από παλαιότερα διαβάσματά μου. Ετσι κάπως άρχισα να αναζητώ περισσότερες πληροφορίες, τις οποίες και βρήκα.
Η Μιλάντα Χοράκοβα (1901-50) λοιπόν ήταν επιφανής νομικός, πρωτοπόρα φυσιογνωμία του διεθνούς γυναικείου κινήματος και ηγετικό στέλεχος του ΕΣΚΤ, του (σοσιαλδημοκρατικού ή κεντροαριστερού, θα λέγαμε με σημερινούς όρους) κόμματος του Mπένες, προέδρου της προπολεμικής (1935-38) και μεταπολεμικής (1946-48) Τσεχοσλοβακίας και πρωθυπουργού της εξόριστης (1939-45) τσεχοσλοβακικής κυβέρνησης. Αγωνίστρια της αντίστασης κατά των Γερμανών, η Χοράκοβα βασανίστηκε από την Γκεστάπο, καταδικάστηκε αρχικά σε θάνατο, για να καταλήξει στο στρατόπεδο του Τερεζίν και σε φυλακές της Γερμανίας. Με το τέλος του πολέμου, το 1945, επέστρεψε στη χώρα της, όπου και εξελέγη (1946) στο κοινοβούλιο. Το 1948, όταν το ΚΚ Τσεχοσλοβακίας κατέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία, παραιτήθηκε από το αξίωμά της. Παρά τις προτροπές ντόπιων και αλλοδαπών φίλων της να φύγει από τη χώρα προτού να είναι αργά (κάτι που πρόλαβε και έκανε ο σύζυγός της), εκείνη δεν δέχθηκε, απαντώντας «αυτή είναι η χώρα μου» και «δεν έχω κάνει κάτι ώστε να έχω λόγο να φύγω».
Τον Σεπτέμβριο του 1949 τη συνέλαβαν, με την κατηγορία ότι ήταν επικεφαλής δικτύου κατασκοπείας και δολιοφθορών! Οι τσεχοσλοβακικές υπηρεσίες ασφαλείας, με τη συνδρομή ανθρώπων της KGB που είχαν έρθει ειδικά από τη Μόσχα για να «μαγειρέψουν» τα κατηγορητήρια (ποιος θα μπορούσε, πράγματι, να τους συναγωνιστεί ως προς αυτή την τεχνογνωσία;), την υπέβαλαν σε παρατεταμένα βασανιστήρια, σωματικά και ψυχολογικά. Ωστόσο η Χοράκοβα δεν δέχθηκε να παίξει το παιχνίδι των βασανιστών της, γνωστό από τις διαβόητες Δίκες της Μόσχας στη δεκαετία του 1930: να συμμετάσχει δηλαδή στη σκηνοθετημένη διαδικασία που απαιτούσε «ομολογίες» από τους κατηγορουμένους. Το καθεστώς, με άλλα λόγια, επεδίωκε ακόμα μία από τις διεθνώς γνωστές ως show trials παρωδίες. Παράλληλα, σε συνεδριάσεις των κομμουνιστικών κομματικών οργανώσεων και πυρήνων, με βάση την «ενημέρωση» που τους γινόταν, οι παρόντες ομόφωνα (αλίμονο…) αποφαίνονταν ότι οι κατηγορούμενοι ήταν ένοχοι (πλάνα από τέτοιες συνεδριάσεις αλλά και αποσπάσματα από τη δίκη υπάρχουν στο YouTube). Λίγο προτού οδηγηθεί στην αγχόνη, μαζί με άλλους τρεις συγκατηγορούμενούς της, η Χοράκοβα έγραψε ένα «αποχαιρετιστήριο» γράμμα προς τη δεκαεπτάχρονη κόρη της, το οποίο βέβαια ποτέ δεν έφθασε στα χέρια της - όπως δεν της δόθηκε ποτέ και το πτώμα της μητέρας της για να το θάψει.
Περισσότερα
