Καθημερινή
3 Μαρτίου 2013
Οι πρόσφατες ιταλικές εκλογές επανέφεραν στην επικαιρότητα μια τεκτονική πολιτική αλλαγή που συντελείται την τελευταία εικοσαετία: πρόκειται για τη βαθμιαία υποκατάσταση της Αριστεράς από την Ακροδεξιά ως κατεξοχήν φορέα της λαϊκής δυσαρέσκειας και διαμαρτυρίας.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η άνοδος της Αριστεράς στα τέλη του 19ου αιώνα υπήρξε πολιτική συνέπεια της βιομηχανικής επανάστασης. Τα σοσιαλιστικά κόμματα εξέφρασαν το διπλό αίτημα της πολιτικής ενσωμάτωσης και της οικονομικής αναβάθμισης της εργατικής τάξης. Και οι δύο αυτοί στόχοι πραγματοποιήθηκαν μέσω της μεγάλης σοσιαλδημοκρατικής στροφής που ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα και έλαβε την ολοκληρωμένη της μορφή μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: η Αριστερά εγκατάλειψε την επανάσταση και αγκάλιασε τον καπιταλισμό, επιδιώκοντας και επιτυγχάνοντας την μεταρρύθμισή του. Αντίστοιχα αιτήματα εξέφρασαν την ίδια εποχή και τα χριστιανοδημοκρατικά κόμματα, στο όνομα των Καθολικών εργατών. Ετσι προέκυψε το ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος, μια σπουδαία κατάκτηση της ανθρωπότητας. Η εργατική τάξη μετεξελίχθηκε σε μεσαία τάξη και τα σοσιαλιστικά κόμματα έγιναν κεντροαριστερά κόμματα εξουσίας. Ας συγκρατήσουμε εδώ πως η σοσιαλδημοκρατία δεν αποτέλεσε ιστορικά μιαν απλή αποδοχή του καπιταλισμού, αλλά κάτι παραπάνω: την ενίσχυσή του. Και αυτό γιατί η Αριστερά διαπίστωσε πως μόνο μια ισχυρή καπιταλιστική οικονομία μπορούσε να χρηματοδοτεί το κοινωνικό κράτος.
Το τέλος της δεκαετίας ’80 σηματοδοτεί δύο μεγάλες στροφές. Η πρώτη είναι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, με την οποία κλείνει και τυπικά μια ιστορική παρένθεση: η ταύτιση της επανάστασης με την Αριστερά. Ας μην ξεχνάμε πως στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας, η επανάσταση ταυτίστηκε με πολυποίκιλα πολιτικά οράματα, όπως π.χ. με θρησκευτικές ιδεολογίες, από τον Λούθηρο ώς τον Σαΐντ Κουτμπ. Η δεύτερη στροφή είναι η παγκοσμιοποίηση, που περιλαμβάνει μια σειρά μεταβολών, από την αυξανόμενη διεθνοποίηση των εμπορικών ροών, την ενίσχυση των χρηματιστηριακών αγορών και την ορμητική είσοδο της Ασίας στον καπιταλιστικό κόσμο. Οι επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης υπήρξαν συνολικά θετικές γιατί συνέβαλαν στην αύξηση και τη διασπορά του παγκόσμιου πλούτου. Οπως όμως και η βιομηχανική επανάσταση, έτσι και η παγκοσμιοποίηση θέτει την ανθρωπότητα ενώπιον μεγάλων προκλήσεων. Καθώς αλλάζει η μορφή της οικονομίας και αυξάνεται ο ανταγωνισμός, κάποιοι κερδίζουν και κάποιοι χάνουν. Συγχρόνως δημιουργούνται αναντιστοιχίες ανάμεσα σε μια συνεχώς μεταβαλλόμενη οικονομία και ένα στάσιμο πολιτικό σύστημα. Η Ευρώπη (και η Δύση γενικότερα) θα αναγκαστούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα αν επιθυμούν να διατηρήσουν το αξιοζήλευτο επίπεδο διαβίωσης που έχουν κατακτήσει.
Περισσότερα
