The Fate of Our World

Bono: controversial tax laws have brought Ireland the only prosperity it’s ever known

The Observer
October 12, 2014

From stadium-packing rock star to champion of the impoverished, Bono has fronted a band and causes that have endeared him to millions. But the U2 frontman is likely to alienate more people than he wins over with his latest rallying cry: backing Ireland’s corporate tax regime.

In an interview with the Observer, the Irish singer says his country’s tax policies have “brought our country the only prosperity we’ve known”.

Bono said: “We are a tiny little country, we don’t have scale, and our version of scale is to be innovative and to be clever, and tax competitiveness has brought our country the only prosperity we’ve known.

“That’s how we got these companies here … We don’t have natural resources, we have to be able to attract people.”

More

Human Rights: The gay divide

Economist
October 11, 2014

There was a teenager in Arizona in the 1970s who “could no more imagine longing to touch a woman than longing to touch a toaster”. But he convinced himself that he was not gay. Longing to be “normal”, he blamed his obsession with muscular men on envy of their good looks. It was not until he was 25 that he admitted the truth to himself—let alone other people. In 1996 he wrote a cover leader for The Economist in favour of same-sex marriage. He never thought it would happen during his lifetime. Yet now he is married to the man he loves and living in a Virginia suburb where few think this odd.

The change in attitudes to homosexuality in many countries—not just the West but also Latin America, China and other places—is one of the wonders of the world (see article). This week America’s Supreme Court gave gay marriage another big boost, by rejecting several challenges to it; most Americans already live in states where gays can wed. But five countries still execute gay people: Iran hangs them; Saudi Arabia stones them. Gay sex is illegal in 78 countries, and a few have recently passed laws that make gay life even grimmer. The gay divide is one of the world’s widest (see article). What caused it? And will tolerance eventually spread?

More

Δικαιώματα εν τάφω

του Αριστείδη Χατζή

Τα Νέα
21 Αυγούστου 2014

Ζούμε σε μια δύσκολη περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Η ύφεση, η ανεργία, η υπερφορολόγηση και η ανασφάλεια έχουν αγγίξει σχεδόν τους πάντες και έχουν συντρίψει πολλούς. Μέσα σε αυτό το ζοφερό κλίμα η συζήτηση για δικαιώματα ακούγεται ανεδαφική, υπερβολική, ακόμα και αποπροσανατολιστική. Όμως είμαστε υποχρεωμένοι να την κάνουμε γιατί ελπίζουμε ότι ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες, δεν μας αρκεί η επιβίωση.

Η αρχική μου ιδέα ήταν να απαριθμήσω τις διάφορες σοβαρές εκκρεμότητες που υπάρχουν: (α) Δεν έχει ακόμα αναγνωριστεί ούτε καν το σύμφωνο συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια. (β) Η αδικαιολόγητη αστυνομική βία και οι παράνομες συμπεριφορές οργάνων της Τάξης δεν φαίνεται να περιορίστηκαν παρά τον διεθνή διασυρμό. (γ) Συνεχίζουν να εκδίδονται δικαστικές αποφάσεις περιορισμού δικαιωμάτων, ανεπίτρεπτες για ένα κράτος δικαίου. (δ) Ο τρόπος που έχει κακοποιηθεί το Σύνταγμα από κυβέρνηση και αντιπολίτευση οδηγεί σε ευρύτερη απαξίωση των θεσμών. Ταυτόχρονα δεν γίνεται σοβαρή συζήτηση για θεσμικό εκσυγχρονισμό που να περιλαμβάνει και το Σύνταγμα – τα πυροτεχνήματα δεν συνιστούν σοβαρή συζήτηση. (ε) Οι πλέον αδύναμες ομάδες (μετανάστες, Ρομά) δεν απολαμβάνουν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. (στ) Η ελευθερία του λόγου δέχεται σοβαρούς περιορισμούς σε κάθε ευκαιρία. (ζ) Η ακαδημαϊκή ελευθερία συνεχίζει να βρίσκεται υπό τη συνεχή απειλή βίας από φασιστικά τάγματα διαφόρων χρωμάτων. (η) Ο ρατσισμός κυριαρχεί στον δημόσιο λόγο. Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος που συνυπάρχουν ο μεσαιωνικού τύπου αντισημιτισμός με την απέχθεια για τους μουσουλμάνους μετανάστες και ο αντιδυτικισμός με την απόρριψη της πολυπολιτισμικότητας. Έχουμε έτσι το σουρεαλιστικό φαινόμενο να είμαστε η χώρα με τους περισσότερους αντισημίτες και τη μοναδική πρωτεύουσα στην ΕΕ χωρίς τζαμί (θ) Η συζήτηση για το διαχωρισμό Κράτους-Εκκλησίας έχει πάει στις ελληνικές καλένδες. (ι) Η συζήτηση για τα δικαιώματα των μειονοτήτων (και ιδιαίτερα το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού) συνεχίζει να ισοδυναμεί με εθνική προδοσία.

Η στασιμότητα όμως δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Σε πολλές περιπτώσεις έχουμε και σοβαρή οπισθοδρόμηση. Υπάρχουν φαιδρές και σοβαρές περιπτώσεις. Στις φαιδρές θα εντάξουμε την έκκληση ποινικοποίησης του λόγου και της ιστορικής έρευνας από μέλη του ελληνικού Κοινοβουλίου. Το πρόβλημα εδώ δεν είναι μόνο ο αυταρχικός τρόπος σκέψης ή η δημαγωγική αντιμετώπιση των θεμάτων αλλά κυρίως η ασυγχώρητη επιπολαιότητα.

Στις σοβαρές περιπτώσεις θα πρέπει απαραίτητα να εντάξουμε μια περίπτωση καθαρής οπισθοδρόμησης: αν και έχουν περάσει οκτώ χρόνια από την ψήφιση του νόμου για τη δημιουργία χώρου καύσης νεκρών δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί ούτε ένα αποτεφρωτήριο. Οι δήμαρχοι Θεσσαλονίκης και Αθήνας, σε κοινή δήλωσή τους, κατηγόρησαν τις «αόρατες δυνάμεις» αλλά οι δυνάμεις αυτές είναι ορατές σε όλους. Πρόκειται για μια «ιερή» συμμαχία ευθυνόφοβων αρχόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης, οκνηρής γραφειοκρατίας και σκοταδιστών επισκόπων. Αυτή η συμμαχία έχει εμποδίσει, καθυστερήσει ή αποθαρρύνει κάθε προσπάθεια. Η κυβέρνηση κατέθεσε άλλη μια τροπολογία πριν από μερικές ημέρες με την οποία προσπαθεί να επιλύσει κάποια από τα προβλήματα. Δεν ξέρω πόσα από τα νομικά και γραφειοκρατικά προβλήματα θα ξεπεραστούν. Τα πολιτικά όμως προβλήματα δεν λύνονται με συσσώρευση νόμων και διατάξεων αλλά με πολιτική βούληση και μεταρρυθμιστικό οίστρο. Αλλά σε αυτά είμαστε ελλειμματικοί.

Το πρόβλημα είναι πολύ πιο σημαντικό απ’ όσο φαίνεται αρχικά. Δεν πρόκειται απλώς για την τύχη του σώματος μερικών εκατοντάδων «εκκεντρικών συμπολιτών μας». Αυτά τα παράλογα γραφειοκρατικά εμπόδια προσβάλουν ένα πολύτιμο ανθρώπινο δικαίωμα, το δικαίωμα να διαχειρίζεσαι το σώμα σου, έστω και μετά τον θάνατο. Ένα δικαίωμα ήδη πολύ περιορισμένο, καθώς η κοινωνία διεκδικεί μεγάλο μέρος της εξουσίας πάνω στο σώμα σου (ιδίως αν είσαι γυναίκα), ελέγχοντάς το, ρυθμίζοντάς το, ευνουχίζοντάς το εν ανάγκη. Επιπλέον το παράδειγμα της περιπέτειας των αποτεφρωτηρίων είναι ένα ακόμα σύμπτωμα του εναγκαλισμού της Εκκλησιαστικής εξουσίας με την πολιτική (όλων των εξουσιών και όλων των φερέλπιδων). Αποτελεί και ένα καλό παράδειγμα της κυριαρχίας των αντιμεταρρυθμιστών, της θλιβερής συνεργασίας αριστερής ιδεοληψίας, δεξιού κοτζαμπασισμού και αποϊδεολογικοποιημένης αλλά αταβιστικής λατρείας του status quo.

Πώς να νικηθεί αυτό το αντιμεταρρυθμιστικό μπλοκ όταν είναι τόσο ισχυρό πολιτικά, όταν τα όπλα του είναι η άγνοια και ο δογματισμός κι όταν τα θύματά του το στηρίζουν με παβλοφικό τρόπο; Η αργή αλλά σταθερή αποσύνθεσή του πρέπει να επιταχυνθεί με κάθε τρόπο. Είναι καθήκον όλων μας.

* Ο Αριστείδης Χατζής είναι αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Εδώ θα βρείτε το άρθρο (όπως δημοσιεύθηκε στα Νέα)

Εδώ θα βρείτε το άρθρο στην ιστοσελίδα των Νέων

Liberalism in the Arab World?

by Ronald Meinardus

The Globalist
May 28, 2014

Egypt’s selection of a new strong man, Abdel Fattah el-Sisi, who will take over the presidency after a strained effort to mobilize unenthusiastic voters and who — if one looks at his rhetoric — seems to be even less inclined to exercise “liberalism” than even Hosni Mubarak did, certainly does not augur well for a future of more individual freedom in Egypt.

In fact, Sisi’s rhetoric demands that people sacrifice for Egypt. A recording of an off the record conversation caught the former general say, “People think I’m a soft man. Sisi is torture and suffering.”

Promoting liberalism in the Arab world is a Herculean task. It is no exaggeration to say that liberalism has an image problem here. Many, if not most Egyptians have a negative view of all things liberal.

Many perceive liberalism as against their heritage and culture and in contradiction with religious teachings.

The allegation that liberals and their ideas are inspired by outside forces and have no homegrown roots is probably the biggest challenge for liberals and liberalism in the Arab world today.

It is crucial that Arab liberals confront this allegation. To assert that the idea of individual freedom is foreign — and, therefore, not compatible with Arab cultural and religious beliefs — borders on racialism.

Anyone who holds this view suggests that the people living in this region are either not ready for liberty or — even worse — not capable or not willing to live as free men and women.

More

Το Δικαίωμα στη Λήθη

του Αριστείδη Χατζή

Τα Νέα
15 Μαίου 2014

Τον Ιούλιο του 1990 δύο αδέλφια δολοφόνησαν έναν ηθοποιό στο Μόναχο. Το πτώμα ήταν άσχημα κακοποιημένο, ο ηθοποιός πολύ γνωστός και βέβαια η υπόθεση πρωταγωνίστησε στο γερμανικό τύπο. Τα αδέλφια καταδικάστηκαν σε ισόβια αλλά ποτέ δεν παραδέχτηκαν την ενοχή τους. Μέχρι το 2008 βγήκαν και οι δύο από τη φυλακή με αναστολή και απαίτησαν από τη Wikipedia να αφαιρέσει το όνομά τους από το λήμμα που αφορούσε το νεκρό ηθοποιό. Πέτυχαν κάποιες μικρές νίκες, τελικά όμως δεν κατόρθωσαν να τους αναγνωριστεί ένα «δικαίωμα στην (ψηφιακή) λήθη» γιατί ενώ οι αποφάσεις των γερμανικών δικαστηρίων ήταν αντιφατικές δεν υπήρχε καμία περίπτωση να αναγκάσουν την Wikipedia να αφαιρέσει τα ονόματά τους από την αγγλική έκδοσή της.

Βλέπετε η Wikipedia έχει την έδρα της στις Η.Π.Α. και είναι, ευτυχώς, αδύνατον ένα δικαστήριο να την αναγκάσει να αυτολογοκριθεί, εφόσον κάτι τέτοιο θα παραβίαζε ένα ιερό για το Αμερικανικό Σύνταγμα δικαίωμα, το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου, της έκφρασης και του τύπου. Η προστασία αυτών των δικαιωμάτων είναι τόσο ισχυρή ώστε σε καμία περίπτωση να μην επιτρέπει το είδος της λογοκρισίας η οποία είναι απαραίτητη για την προστασία προσωπικών δεδομένων που ένα δικαίωμα στη λήθη απαιτεί. Το ενδιαφέρον είναι ότι και το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή είναι ένα «αμερικανικό» δικαίωμα που γεννήθηκε ουσιαστικά το 1890. Το δικαίωμα αναγνωρίστηκε από τα αμερικανικά δικαστήρια και οδήγησε σε ιστορικές αποφάσεις προστασίας, κυρίως σε περιπτώσεις που το δικαίωμα παραβιαζόταν από κρατικές υπηρεσίες. Όμως, όταν το δικαίωμα αυτό έρχεται σε σύγκρουση με το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου, το τελευταίο πάντα υπερισχύει. Στην Ευρώπη, δυστυχώς, το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή αλλά και άλλου είδους θεσμικές προτεραιότητες έχουν σε πολλές περιπτώσεις περιορίσει σοβαρά την ελευθερία της έκφρασης.

Βέβαια, υπάρχουν και περιπτώσεις λιγότερο σοβαρές από μια πολύκροτη δολοφονία, όπως π.χ. μια αναγγελία πλειστηριασμού. Γιατί να παραμείνει στο διηνεκές αυτή η πληροφορία στο διαδίκτυο, ακόμα κι αν τελικά εκπλήρωσες τις υποχρεώσεις σου; Η απαίτηση να ξεχαστεί μια κακή στιγμή σου, που δεν ενδιαφέρει σχεδόν κανέναν άλλον εκτός από σένα, ακούγεται εύλογη. Αυτή η εύλογη απαίτηση όμως οδηγεί σε πολύ ολισθηρή πλαγιά, όπως είναι ολοφάνερο σε όποιον διαβάσει την πολύ πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (C-131/12) σύμφωνα με την οποία οι Ευρωπαίοι πολίτες έχουν το δικαίωμα να απαιτήσουν από μια μηχανή αναζήτησης να αφαιρέσει τις αναφορές στο παρελθόν τους. Θεωρήθηκε δηλαδή ότι αυτό που κάνουν αυτές οι μηχανές αναζήτησης είναι ένα είδος «επεξεργασίας δεδομένων» και στην περίπτωσή μας «προσωπικών», άρα μπορεί να περιοριστεί. Το Δικαστήριο έτσι δεν αποφάσισε να κατεβούν όλα τα σχετικά δημοσιεύματα που σε αφορούν (αυτό θα ήταν παρανοϊκό) αλλά αποφάσισε να δυσκολέψει τη ζωή όσων κάνουν έρευνα πάνω σε ζητήματα που σε αφορούν.

Δεν είναι δυνατόν, βέβαια, να έχουν οι πάντες το δικαίωμα να αφαιρεθεί ό,τι τους αφορά. Θα πρέπει, σύμφωνα με το Δικαστήριο, να γίνεται στάθμιση. Να σταθμίζεται, δηλαδή, καταρχήν το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή με τα δικαιώματα στην ελευθερία της έκφρασης, της πληροφόρησης, της ενημέρωσης κλπ. Εάν, για παράδειγμα, το άτομο που ζητεί προστασία είναι ένα δημόσιο πρόσωπο (π.χ. ένας πολιτικός) και η ιστορία του ενδιαφέρει την κοινή γνώμη, τότε και η προστασία του θα πρέπει να είναι μικρότερη.

Δεν χρειάζεται να τονίσω πόσο παράλογη και ανεδαφική είναι η απόφαση και πόσο σύντομα θα καταστεί ανεφάρμοστη. Εδώ θα λειτουργήσει οπωσδήποτε το φαινόμενο της ανάστροφης επιλογής: θα καταφύγουν στα δικαστήρια κυρίως τα άτομα που θα έχουν τους πόρους να το κάνουν και για υποθέσεις που θα υπάρχει κατά τεκμήριο ενδιαφέρον της κοινής γνώμης.

Προφανώς δεν μπορεί να περιοριστεί το Ίντερνετ με δικαστικές αποφάσεις αυτού του είδους. Η πληροφορία δεν μπορεί να εξαφανιστεί, απλά θα αυξηθούν τα εμπόδια στην πρόσβασή της προσωρινά. Μακροπρόθεσμα κι αυτά τα εμπόδια θα καταρρεύσουν, είναι απολύτως βέβαιο για οποιονδήποτε έχει μια στοιχειώδη εικόνα της ψηφιακής επανάστασης. Ελπίζω σύντομα να γίνει αντιληπτό από τα κρατικά όργανα: η τεχνολογία μειώνει τη δυνατότητά τους να περιορίζουν την πληροφόρηση και τις ελευθερίες. Μην ακούτε τους τεχνοφοβικούς, το διαδίκτυο ενισχύει περισσότερο τους πολίτες παρά τον Λεβιάθαν.

* Ο Αριστείδης Χατζής είναι αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Εδώ θα βρείτε το άρθρο (όπως δημοσιεύθηκε στα Νέα)

Εδώ θα βρείτε το άρθρο στην ιστοσελίδα των Νέων.

Εδώ θα βρείτε την απόφαση του ECJ (στα ελληνικά) μαζί με όλο το σχετικό υλικό.

Εδώ θα βρείτε το περίφημο άρθρο των Samuel D. Warren & Louis D. Brandeis, "The Right to Privacy" Harvard Law Review (1890).

Διαβάστε ενδιαφέρουσες αναλύσεις σε New York Times, Washington Post, Wall Street Journal, Time, BBC, Guardian και Reuters, τα άρθρα των Jonathan Zittrain (Harvard Law - NYT) και Eric Posner (U Chicago Law - Slate) και εδώ μια σύντομη ανάλυση στα ελληνικά του Βασίλη Σωτηρόπουλου.

Πού είναι το δύσκολο κύριε Υπουργέ;

του Σταύρου Τσακυράκη

Lifo
15 Απριλίου 2014

Η κατάθεση του αντιρατσιστικού νομοσχεδίου την περασμένη βδομάδα στη Βουλή συνοδεύτηκε από την απογοητευτική, πλην αναμενόμενη, δήλωση του Υπουργού Δικαιοσύνης ότι το σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών δεν θα περιλαμβάνεται στη σχεδιαζόμενη ρύθμιση. «Το Σύμφωνο Συμβίωσης για τους ομοφυλόφιλους είναι δύσκολο ζήτημα Αστικού Δικαίου και θα εξεταστεί σε επόμενη αναθεώρηση του Αστικού Κώδικα», δήλωσε ο κύριος Αθανασίου, παραπέμποντας ουσιαστικά το ζήτημα στις καλένδες.

Ομολογώ ότι μου είναι δύσκολο να αντιληφθώ γιατί χρειάζεται ολόκληρη αναθεώρηση του Αστικού Κώδικα προκειμένου να επεκταθεί μια ρύθμιση που προβλέπεται σε ειδικό νόμο (τον 3719/2008). Μου είναι ακόμα πιο δύσκολο να αντιληφθώ σε τι ακριβώς συνίσταται το «δύσκολο ζήτημα», για το οποίο εξέφρασε την τόση ανησυχία του ο Υπουργός. Σύμφωνα με τον περιοριστικό ορισμό του άρθρου 1 του νόμου, το Σύμφωνο Συμβίωσης είναι μια «συμφωνία μεταξύ δύο ενήλικων ετερόφυλων προσώπων με την οποία οργανώνουν τη συμβίωσή τους». Από μια απλή παράθεση του ορισμού, εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι για να επεκταθεί το σύμφωνο και στα ομόφυλα ζευγάρια αρκεί να διαγραφεί η λέξη «ετερόφυλων» από το άρθρο 1 του νόμου 3719/2008. Πόσο «δύσκολο ζήτημα» είναι αυτό;

«Δεν είναι απλό το ζήτημα», επέμεινε ο κύριος Αθανασίου. «Θέλει μελέτη. Είναι θέμα αστικού δικαίου και θέλει μελέτη νομική, κοινωνική και θρησκευτική. […] Η συμβίωση τον ομόφυλων ζευγαριών είναι ένα θέμα, όχι το να συμβιώσουν αλλά οι έννομες συνέπειες από αυτό (υιοθεσίες κλπ)».

Περισσότερα

Διακήρυξις της Ανεξαρτησίας της Ελλάδος

Θεόδωρος Βρυζάκης
"Η Ελλάς ευγνωμονούσα" (1858)
Εθνική Πινακοθήκη

ΔΙΑΚΗΡΥΞΙΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ

Aπόγονοι του σοφού και φιλανθρώπου Έθνους των Eλλήνων, σύγχρονοι των νυν πεφωτισμένων και ευνομουμένων λαών της Eυρώπης και θεαταί των καλών, τα οποία ούτοι υπό την αδιάρρηκτον των νόμων αιγίδα απολαμβάνουσιν, ήτο αδύνατον πλέον να υποφέρωμεν μέχρις αναλγησίας και ευηθείας την σκληράν του Oθωμανικού Kράτους μάστιγα, ήτις ήδη τέσσαρας περιπου αιώνας επάταζε τας κεφαλάς ημών, και αντί του λόγου την θέλησιν ως νόμον γνωρίζουσα, διώκει και διέταττε τα πάντα δεσποτικώς και αυτογνωμόνως.

Mετά μακράν δουλείαν ηναγκάσθημεν τέλος πάντων να λάβωμεν τα όπλα εις χείρας, και να εκδικήσωμεν εαυτούς, και την πατρίδα ημών από μίαν τοιαύτην φρικτήν, και ως προς την αρχήν αυτής, άδικον τυραννίαν, ήτις ουδεμίαν άλλην είχεν ομοίαν, ή καν δυναμένην οπωσούν μετ' αυτής να παραβληθή δυναστείαν.

O κατά των Tούρκων πόλεμος ημών, μακράν του να στηρίζεται εις αρχάς τινάς δημαγωγικάς και στασιώδεις, ή ιδιωφελείς μέρους τινός του σύμπαντος Eλληνικού Έθνους σκοπούς, είναι πόλεμος εθνικός, πόλεμος ιερός, πόλεμος, του οποίου η μόνη αιτία είναι η ανάκτησις των δικαίων της προσωπικής ημών ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της τιμής, τα οποία, ενώ την σήμερον όλοι οι ευνομούμενοι και γειτονικοί λαοί της Eυρώπης τα χαίρουσιν, από ημάς μόνον η σκληρά και απαραδειγμάτιστος των Oθωμανών τυραννία επροσπάθησεν με βίαν να αφαιρέσει, και εντός του στήθους ημών να τα πνίξη.

Eίχομεν ημείς τάχα ολιγώτερον παρά τα λοιπά έθνη λόγον δια να στερώμεθα εκείνων των δικαίων, ή είμεθα φύσεως κατωτέρας και αχρειεστέρας, δια να νομιζώμεθα ανάξιοι αυτών, και καταδικασμένοι εις αιώνιον δουλείαν, να έρπωμεν ως κτήνη και αυτόματα εις την άλογον θέλησιν ενός απηνούς τυράννου, όστις ληστρικώς και άνευ τινός συνθήκης ήλθεν μακρόθεν να μας καθυποτάξει; Δίκαια, τα οποία η φύσις ενέσπειρε βαθέως εις την καρδίαν των ανθρώπων, και τα οποία οι νόμοι, σύμφωνοι με την φύσιν, καθιέρωσαν, όχι τριών ή τεσσάρων, αλλά και χιλίων και μυρίων αιώνων τυραννίαι· δεν δύναται να εξαλείψη. Kαι αν η βία, ή η ισχύς προς τον καιρόν τα καταπλακώση, ταύτα πάλιν απαλαίωτα και ανεξάλειπτα καθ εαυτά, η ισχύς ημπορεί ν' αποκαταστήση και αναδείξη, οία και πρότερον και απ' αιώνων ήσαν! Δίκαια τέλος πάντων τα οποία δεν επαύσαμεν με τα όπλα να υπερασπιζώμεθα εντός της Eλλάδος, όπως οι καιροί και αι περιστάσεις επέτρεπον.

Aπό τοιαύτας αρχάς των φυσικών δικαίων ορμώμενοι, και θέλοντες να εξομοιωθώμεν με τους λοιπούς συναδέλφους μας, Eυρωπαίους Xριστιανούς, εκινήσαμεν τον πόλεμον κατά των Tούρκων, μάλλον δε τους κατά μέρος πολέμους ενώσαντες, ομοθυμαδόν εκστρατεύσαμεν, αποφασίσαντες ή να επιτύχωμεν τον σκοπόν μας, και να διοικηθώμεν με νόμους δικαίους, ή να χαθώμεν εξ ολοκλήρου, κρίνοντες ανάξιον να ζώμεν πλέον ημείς οι απόγονοι του περικλεούς εκείνου Έθνους των Eλλήνων υπό δουλείαν τοιαύτην, ιδία μάλλον των αλόγων ζώων, παρά των λογικών όντων. Δέκα μήνες ήδη παρήλθον αφ' ού ηρχίσαμεν να τρέχωμεν τούτο το στάδιον του εθνικού πολέμου. Ο ύψιστος Θεός μας εβοήθησε, καίτοι όχι ικανά προπαρασκευασμένους, εις το τοιούτον μέγα τωόντι επιχείρημα· τα όπλα μας εφάνησαν πολλαχού νικηφόρα, πλην και πολλαχού εύρον, και εισέτι ευρίσκουσιν αντίστασιν όχι μικράν· περιστάσεις εναντίαι μας απήντησαν, και ταύτας να εξομαλίσωμεν έως ώρας ενησχολούμεθα. Όθεν δεν πρέπει να φανή παράξενον αν άχρι τούδε ανεβάλλομεν την πολιτικήν της πατρίδος μας διάταξιν, αν δεν επροφθάσαμεν να κηρύξωμεν την ανεξαρτησίαν ημών, και να αναφανώμεν ως έθνος ενώπιον πάντων των ευνομουμένων λαών και απάσης της οικουμένης. Πριν περί της φυσικής ημών υπάρξεως οπωσούν βεβαιωθώμεν, ήτον αδύνατον να σκεφθώμεν και περί της πολιτικής. Έστωσαν λοιπόν τα ειρημένα εις μεν τους άλλους ικανή απολογία της αναβολής μας, εις ημάς δε παραμυθία διά την επικρατήσασαν αταξίαν.

Ήδη δε, ότε αι εναντίαι περιστάσεις ήρχισαν να εξομαλίζωνται, απεφασίσαμεν ή μάλλον ηναγκάσθημεν να οργανίσωμεν και Σύνταγμα Πολιτικόν της Ελλάδος· και πρώτον μεν κατά μέρος, οίον το της Ανατολικής χέρσου Ελλάδος, το της Δυτικής χέρσου Ελλάδος, το της Πελοποννήσου, το των Νήσων, κ. τ. λ. Αλλ' επειδή ταύτα απέβλεπαν μάλλον τας μερικωτέρας σχέσεις, καθ' ας εκάστη των ειρημένων Επαρχιών και Νήσων ώφειλε να διαταχθή και διοικηθή διά τούτο ήτον ανάγκη πάσα επομένως να γενή και έν άλλο γενικόν Προσωρινόν Πολίτευμα εις όλα τα πράγματα και εις όλας τας εσωτερικάς και εξωτερικάς σχέσεις της Ελλάδος επεκτεινόμενον. Προς τούτου την κατασκευήν και σύνταξιν αι κατά μέρος Επαρχίαι και Νήσοι έπεμψαν τους πληρεξουσίους Παραστάτας των. Ούτοι λοιπόν, εν εθνική συνελεύσει σκεφθέντες και μελετήσαντες ικανώς περί των κοινών πραγμάτων, ωργάνισαν μίαν προσωρινήν Διοίκησιν, καθ' ην η Ελλάς άπασα μέλλει να κυβερνηθή εφεξής. Ταύτην, και απλώς μεν ως επί της βάσεως του Δικαίου και των ορθών Νόμων εστηριγμένην, και εν μέρει δε, καθό ωργανισμένην κοινή των Ελλήνων γνώμη, οφείλουσιν όλοι οι λαοί, κάτοικοι της Ελλάδος ν' αναγνωρίζωσι Μόνην έννομον και εθνικήν Διοίκησιν αναλόγως προσφερόμενοι.

Τα συνιστώντα την Διοίκησιν Δώματα είναι δύο: Το Εκτελεστικόν και το Βουλευτικόν, από τα οποία διορίζεται και το Δικαστικόν, ανεξάρτητον όμως από εκείνα διόλου.

Tαύτα διακυρύττει η εθνική Συνέλευσις προς το Πανελλήνιον, εν και μόνον προσεπιφέρουσα, ότι αυτής μεν επεραιώθη το έργον, και διαλύεται σήμερον. ΄Eργον δε του Eλληνικού λαού και χρέος είναι να φανή ευπειθής και υπήκοος εις τους νόμους και τους εκτελεστάς και υπουργούς των νόμων. Έλληνες! Είπατε προ ολίγου ότι δεν θέλετε δουλείαν, και ο τύραννος χάνεται καθημέραν από το μέσον σας· αλλά μόνη η μεταξύ σας ομόνοια και ακριβής υποταγή εις την διοίκησιν ημπορεί να στερεώση την ανεξαρτησίαν σας. Eίθε ο κραταίος του Yψίστου βραχίων ν' ανυψώσει και αρχομένους και άρχοντας, την Eλλάδα ολόκληρον, προς την πάρεδρον αυτού σοφίαν, ώστε ν' αναγνωρίσωσι τ' αληθή των αμοιβαία συμφέροντα. Kαι οι μεν δια της προνοίας, οι δε λαοί δια της ευπειθείας να στερεώσωσι της κοινής ημών Πατρίδος την πολύευκτον ευτυχίαν. Eίθε! Είθε!

Eν Eπιδαύρω την 15ην Iανουαρίου. A´ της Ανεξαρτησίας. 1822

Εδώ μπορείτε να βρείτε σε μορφή PDF την πρώτη έκδοση του κειμένου της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας της Ελλάδας μαζί με το Σύνταγμα της Επιδαύρου (Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος). Το πρωτότυπο βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων. Αν σας ενδιαφέρουν δημοσιεύσεις και δραστηριότητες σχετικές με την Επανάσταση του 1821 πατήστε εδώ.

Ο Ενοχλητικός Λόγος

του Αριστείδη Χατζή

Τα Νέα
10 Φεβρουαρίου 2014

Αν υπάρχει κάτι που ενοχλεί κάθε είδους εξουσία είναι βέβαια η κριτική. Όταν αυτή η κριτική είναι συγκροτημένη, βασίζεται σε επιχειρήματα και εμπειρικά δεδομένα, σε γνώση και στέρεες πεποιθήσεις τότε ενοχλεί ακόμα περισσότερο. Έτσι η εξουσία κάθε είδους προσπαθεί να εμποδίσει, με όποιον τρόπο μπορεί, τις ενοχλητικές απόψεις.

Την ίδια ακριβώς αλλεργία προς την κριτική και την ελεύθερη σκέψη έχουν κάθε είδους ιδεολογίες και συστήματα αξιών που θεωρούν ότι εκφράζουν την εξ αποκαλύψεως αλήθεια. Οτιδήποτε απομυθοποιεί συντηρητικές ιδέες, δόγματα άυλης και υλιστικής μεταφυσικής, φαντασιακά και φαντασιώσεις και βέβαια συνωμοσιολογικού τύπου θεάσεις του κόσμου ενεργοποιεί ενστικτωδώς βίαιες αντιδράσεις.

Οι αντιλήψεις αυτές συνήθως χρησιμοποιούν ως φορείς άτομα με μειωμένη ανεκτικότητα – κάτι αναμενόμενο: αν εκθέτεις τον εαυτό σου στο διάλογο, κινδυνεύεις να περάσεις το μονοπάτι του διαφωτισμού. Η απαξίωση κάθε είδους δόγματος και φαντασίωσης θα ακολουθήσει αναπόφευκτα.

Όσοι όμως προστατεύουν τον εαυτό τους συνειδητά ή/και ασυνείδητα από το μικρόβιο του λόγου (και του Λόγου!) το πετυχαίνουν με μηχανισμούς που στην καλύτερη περίπτωση είναι ψυχολογικοί: ακούω και διαβάζω μόνο όσους θα επιβεβαιώσουν τις απόψεις μου, απαξιώνω εκ των προτέρων όσους θα αμφισβητήσουν αυτά που με θρησκευτική ευλάβεια πιστεύω, επιλέγω να συναναστρέφομαι άτομα με παρόμοιες ιδέες.

Στη χειρότερη περίπτωση όμως η αντίδραση δεν είναι αμυντική αλλά επιθετική. Πολλά άτομα δεν αρκούνται στη σχετική ασφάλεια της απομόνωσης και της δογματικής αποστείρωσης. Αδυνατούν να ανεχτούν την ύπαρξη αντίθετων απόψεων. Τις ταυτίζουν με το απόλυτο Κακό και αναζητούν τρόπους εξάλειψής τους - των απόψεων, ίσως και των φορέων. Για να δικαιολογήσουν τις ενστικτώδεις βίαιες αντιδράσεις και το μίσος που ξερνούν, πλάθουν ένα δικό τους, ακραία μανιχαϊστικό κόσμο όπου οι κακοί είναι διάβολοι και οι καλοί είναι άγγελοι. Δεν δικαιούνται οι άγγελοι να εξολοθρέψουν τους διαβόλους;

Η λέξη «φανατικός» που χρησιμοποιούσαμε παλιά δεν αρκεί για να τους περιγράψει με ακρίβεια. Αν περιηγηθούμε τα πιο δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και το Διαδίκτυο θα συλλέξουμε μέσα σε λίγες ώρες πολλά και διαφορετικά παραδείγματα. Ο λεκτικός τραμπουκισμός που ασκείται εκεί είναι πρωτοφανής. Έχει πολλές μορφές και είναι σχεδόν πάντα απεχθής, καθώς δεν σέβεται ούτε το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα. Βλέπετε, το «αυταρχικό μυαλό» δεν ανέχεται να εκφράζονται οι απόψεις που απεχθάνεται ούτε στον ιδιωτικό χώρο του φορέα τους. Θα αναζητήσουν κάθε δυνατό τρόπο να τις υπονομεύσουν ή και να τις εξαφανίσουν εισβάλλοντας απρόσκλητοι (συνήθως ως ανώνυμα ή επώνυμα trolls). Είναι ζωτικό γι’ αυτούς να επιτεθούν με κάθε τρόπο, τους γίνεται κυριολεκτικά καθημερινό άγχος, ένα βαρύ αλλά ιερό καθήκον που πρέπει να εκτελέσουν.

Όσο σοβαρή κι αν είναι αυτή η υπερεκχείλιση του μίσους στο Διαδίκτυο, δεν μπορεί να συγκριθεί με τις πράξεις φυσικής βίας που λαμβάνουν χώρα σχεδόν παντού. Ένας μεγάλος αριθμός πνευματικών ανθρώπων σήμερα στην Ελλάδα αισθάνεται ανασφαλής όταν εκφράζει απόψεις και κάνει επιλογές. Όχι μόνο γιατί θα ακολουθήσει ο οχετός στο Διαδίκτυο αλλά γιατί καραδοκούν οι τραμπούκοι κάθε είδους. Οργανωμένοι ή ανοργάνωτοι, είναι έτοιμοι να σπάσουν το κεφάλι ή τουλάχιστον να τρομοκρατήσουν όσους αντιμετωπίζουν ως διαβόλους.

Το πρόβλημα είναι ότι η ελευθερία του λόγου και της έκφρασης είναι συχνά δύσκολο να προστατευθούν. Μεταξύ όλων των άλλων διότι δεν υπάρχει ένα συμπαγές μέτωπο υπέρ της ανοχής και κατά του τραμπουκισμού. Απόψεις και συμβουλές όπως: «μη μιλάς καλύτερα», «κάνε το κορόιδο», «εσύ τους προκάλεσες», «μην είσαι ακραίος», «έχουν κι αυτοί το δίκιο τους» και άλλες, παρόμοιας μίζερης αθλιότητας, επιμερίζουν την ευθύνη στο θύτη και στο θύμα. Δεν προέρχονται πάντα από ήμερους, συμβιβασμένους φιλήσυχους πολίτες. Συχνά ακούγονται από όσους θα ήθελαν να σπάσουν κι αυτοί ένα κεφάλι ή να κόψουν μια γλώσσα αλλά φοβούνται να το κάνουν.

Έτσι, για παράδειγμα, αναρωτιέται κανείς για τη σιωπή που περιβάλλει κάθε πράξη βίας μέσα στο πανεπιστήμιο (πρόσφατα κατά του συναδέλφου Βασίλη Γούναρη). Υπάρχουν πολλοί, λαλίστατοι κατά τα άλλα, με θεσμικό ρόλο, που αποφεύγουν επιμελώς να ασχοληθούν με τις συνεχείς προσβολές της πολύτιμης ακαδημαϊκής ελευθερίας από ομάδες που συνδέονται στενά με κόμματα, που απολαμβάνουν άσυλο από αξιωματούχους εντός και εκτός πανεπιστημίου και που σκοπό έχουν να τρομοκρατήσουν όσες και όσους αντιμετωπίζουν ως αντιπάλους.

Άραγε τη σιωπή τους σε ποια κατηγορία να την εντάξουμε;

* Ο Αριστείδης Χατζής είναι αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Εδώ θα βρείτε το άρθρο (όπως δημοσιεύθηκε στα Νέα)

Εδώ θα βρείτε το άρθρο στην ιστοσελίδα των Νέων

John Cole, The Times Tribune (Feb. 8, 2006)

Η θεσμική μας υστέρηση

του Αριστείδη Χατζή

Τα Νέα
8 Ιανουαρίου 2013

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ο ελληνικός εμπορικός κινηματογράφος είχε ένα κύκνειο άσμα που έμοιαζε περισσότερο με επιθανάτιο ρόγχο. Ηθοποιοί και σκηνοθέτες της χρυσής εποχής επανήλθαν πρόσκαιρα με μια σειρά ταινιών που η αθλιότητα της αισθητικής τους συναγωνιζόταν την αθλιότητα της θεματικής τους. Η σύντομη «κινηματογραφική άνοιξη» της συμφοράς κατέληξε εκεί που της άξιζε: στις βιντεοκασέτες. Εκείνη την εποχή λοιπόν γυρίστηκε μεγάλος αριθμός ταινιών που σατίριζαν (τρόπος του λέγειν) τον Στρατό (Οι φανταρίνες), το σχολείο (Ρόδα, τσάντα και κοπάνα) και βέβαια την Εκκλησία. Χαρακτηριστικοί τίτλοι: Εθνική Παπάδων, ο Πάτερ Γκομένιος και ο Παπα-Σούζας που είχε τόση επιτυχία ώστε ακολούθησε και σίκουελ.

Αν υπάρχει κάτι για να κατηγορηθεί ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ που υποδύθηκε τον ρόλο του Παπα-Σούρα είναι ότι έχει μείνει 30 χρόνια πίσω. Αν ακούσει μάλιστα κανείς και τις πολιτικές δηλώσεις του θα είναι βέβαιος ότι ο συμπαθής νέος βουλευτής βρίσκεται και πολιτικά στη δεκαετία του 1980.

Κανονικά, το δρώμενο που οργάνωσε στο πλαίσιο του πρώιμου καρναβαλιού στο Άργος Ορεστικό δεν θα έπρεπε να απασχολήσει κανέναν πλην των ταλαίπωρων που το υπέστησαν. Οι αντιδράσεις που προκάλεσε όμως ήταν απαράδεκτες. Ακόμα και μετριοπαθείς ιεράρχες, όπως ο Αρχιεπίσκοπος, θεώρησαν απαραίτητο να κάνουν δηλώσεις, και μάλιστα αρκετά σκληρές. Το πλέον εξοργιστικό απ’ όλα ήταν οι απροκάλυπτες υποδείξεις προς τον ΣΥΡΙΖΑ που έσπευσε βέβαια να συμμορφωθεί αδειάζοντας τον βουλευτή του. Δεν θα μου φανεί παράξενο πλέον αν ζητηθεί και η άρση της ασυλίας του.

Ευτυχώς που όλα τα παραπάνω δεν έγιναν στον Πειραιά διότι αν είχαν γίνει εκεί τα πράγματα για τον βουλευτή θα ήταν σκούρα. Ως γνωστόν ο Πειραιάς είναι η νέα πρωτεύουσα της Ορθοδοξίας καθώς η Θεσσαλονίκη έχασε τον τίτλο λόγω της κακής συμπεριφοράς του δημάρχου της. Στην πρωτεύουσα της ορθοδοξίας όμως είχαν άλλου είδους προβλήματα. Στη διάρκεια της τελετής αγιασμού των υδάτων κάποιοι άνθρωποι (άκουσον άκουσον!) φιλήθηκαν στο στόμα! Ήταν μια πολιτική πράξη, καθόλου κακόγουστη, αλλά το ίδιο «ανήθικη» για τα παλαιολιθικά μυαλά που έσπευσαν να τη λογοκρίνουν.

Ας δούμε άλλο ένα παράδειγμα. Στις 28 Δεκεμβρίου η Περιφέρεια Αττικής και ο Δήμος Αθηναίων οργάνωσαν τη Λευκή Νύχτα. Το ωράριο λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων παρατάθηκε μέχρι τις 11 το βράδυ. Το πείραμα ήταν τόσο πετυχημένο όσο γελοίες υπήρξαν οι αντιδράσεις. Η «ελαστικοποίηση του ωραρίου» που είναι δεδομένη σε όλο τον υπόλοιπο πολιτισμένο κόσμο εδώ ονομάστηκε «παράνομη και ανήθικη». Οι γνωστοί έμποροι της «αντικαπιταλιστικής ηθικής» έδωσαν ρέστα με δακρύβρεχτες ανακοινώσεις υπερχειλίζουσας ανοησίας.

Τι είναι τελικά αυτό που δεν μπορεί να γίνει ανεκτό, τι είναι αυτό που ενοχλεί τόσο πολύ κάθε φορά και ξεσηκώνει τους προστάτες της «ηθικής» μας που είναι έτοιμοι να ξεσπαθώσουν;

Μα τι άλλο; Η ελεύθερη ατομική επιλογή! Φαντάζομαι ότι κάποιοι άνθρωποι θα αρρωσταίνουν κυριολεκτικά όταν αντιλαμβάνονται ότι υπάρχουν άλλοι που δεν μοιράζονται τις δικές τους αντιλήψεις, τις δικές τους προτιμήσεις, τα δικά τους δόγματα και τις δικές τους «κοινωνικές ευαισθησίες». Η ανοχή είναι άγνωστη λέξη. Άτομα που γελάνε με την σάτιρα ιερών και οσίων, άτομα που ερωτεύονται όσες και όσους δεν πρέπει, άτομα που καταναλώνουν σε λάθος ώρα είναι γι’ αυτούς άτομα επικίνδυνα!

Όλοι έχουμε τις δικές μας απόψεις για τα πράγματα και είμαστε έτοιμοι να τις υποστηρίξουμε και να τις υπερασπιστούμε. Υπάρχουν όμως και εκείνοι που δεν αρκούνται σ’ αυτό. Δεν ησυχάζουν αν δεν επιβάλλουν τις δικές τους αρχές στο σύνολο της κοινωνίας ή τουλάχιστον στο δικό τους μικρόκοσμο. Θα ξεκινήσουν στραβοκοιτάζοντάς σε, θα μουρμουρίσουν, θα σε διαβάλλουν, θα σου κουνήσουν το δάκτυλο και στο τέλος, αν τους παίρνει, θα σου επιτεθούν με όποιον τρόπο μπορούν αν διαφωνείς μαζί τους. Θα τους βρεις συνήθως να ξημεροβραδιάζονται στο facebook ασκώντας τον δικό τους ιδιότυπο κοινωνικό έλεγχο, τραμπουκίζοντας, τρώγοντας τις σάρκες τους απ’ το κακό τους, καταντώντας ανώνυμα ή επώνυμα trolls.

Όμως όταν οι έμποροι της ηθικής είναι πραγματικά ισχυροί τα πράγματα αλλάζουν. Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ατομικές νευρώσεις αλλά με τον νομικό ηθικισμό. Την επιβολή δηλαδή της ηθικολογίας με όργανο το δίκαιο. Εκεί τα αραχνιασμένα συστήματα δεξιάς και αριστερής ηθικής, η μισαλλοδοξία, ο δογματισμός, οι εθνικιστικές φαντασιώσεις και η θρησκοληψία μετατρέπονται σε κανόνες δικαίου. Το αποτέλεσμα το βλέπετε: είναι η θεσμική μας υστέρηση.

* Ο Αριστείδης Χατζής είναι αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Εδώ θα βρείτε το άρθρο σε μορφή PDF (όπως δημοσιεύθηκε στα Νέα)

Διάβασε επίσης ένα παλαιότερο σχετικό άρθρο μου ("Οι Έμποροι της Ηθικής")

Capitalism has a bright future full of innovation and hope

by R. Edward Freeman

The Guardian
January 6, 2014

Last summer I spoke at a conference on a panel called, Capitalism in Question. Many of the speakers discussed capitalism's unsustainable growth, environmental neglect and unsavoury scandals. As a professor of business ethics, I am certainly aware of these topics, but I remarked to the audience that I felt like a clown attending a funeral.

Where others see doom and gloom, I see a bright future full of innovation and hope. I've been called an irrepressible optimist or worse, but I believe that we live in a time where business has the potential to solve the world's toughest problems. Keep in mind that I'm not writing here to whitewash the problems of business. Capitalism may not be perfect, yet it is the greatest system of social co-operation ever created thus far. Capitalism works because entrepreneurs and managers figure out how customers, employees, suppliers, communities, and people with the money all can cooperate to benefit. Competition is important but it is a second order property that gives people more choice in a free society.

After the recent global financial crisis, there was a need for new thinking about business. The old model of business of profit maximisation contributed greatly to the crisis. However, there are real tangible signs that this model is changing. With each new generation, people are wondering if this is what business is all about. We have seen Generation Y embrace companies that do good in society and make money too. Technology is forcing companies to become more transparent. Consumers and other stakeholders are more vocal now and cannot be ignored as they were in the past. Many stakeholders, such as suppliers, communities and financiers, are now holding companies to a higher standard than in the past.

More